درهای بهشت (قرآن)بهشت درهای گوناگونی دارد که همواره به روی بهشتیان گشوده است. ۱ - درهای گوناگونبهشت، دارای درهای گوناگون: •«جنت عدن یدخلونها ومن صلح من ءابآئهم وازوجهم وذریتهم والملـئکة یدخلون علیهم من کل باب:(همان) باغهاى جاویدان بهشتى كه وارد آن مى شوند؛ و همچنین پدران و همسران و فرزندان صالح آنها؛ و فرشتگان از هر درى بر آنان وارد مى گردند ... ». در تفاسیر آمده است که فرشتگان از درهاى هشت گانه بهشت بر آنها وارد می شوند. برخى گویند: فرشتگان از درهاى مختلف نیكى بهشت بر آنها وارد می شوند. برخى گویند: فرشتگان از درهاى مختلف نیكى مثل نماز، زکات، روزه و ... بر آنها وارد می شوند. ابن عباس گوید: یعنى فرشتگان از درهاى مختلف قصرها و باغها بر آنها وارد می شوند و تحیت خداوندى و تحفه ها و هدایا را به آنها تقدیم مى كنند. •«جنت عدن مفتحة لهم الابوب:باغهاى جاویدان بهشتى كه درهایش به روى آنان گشوده است،». تعبیر به" مُفَتَّحَةً لَهُمُ الْأَبْوابُ" اشاره به آن است كه حتى زحمت گشودن درها براى بهشتیان وجود ندارد، گویى بهشت در انتظار آنهاست، و هنگامى كه چشمش به آنان مى افتد آغوش باز مى كند و آنها را به درون دعوت مى كند! سپس آرامش و احترام خاص بهشتیان را به این صورت بیان مى كند:" این در حالى است كه آنها بر تختها در آن تكیه كرده اند، و انواع میوه هاى فراوان و نوشیدنى در اختیار آنها است" هر زمان آن را مى طلبند، فورا نزد آنها حاضر مى شود. •«وسیق الذین اتقوا ربهم الی الجنة زمرا حتی اذا جاءوها وفتحت ابوبها...:و كسانى كه تقوای الهی پیشه كردند گروه گروه به سوى بهشت برده مى شوند؛ هنگامى كه به آن مى رسند درهاى بهشت گشوده مى شود و نگهبانان به آنان مى گویند: « سلام بر شما! گوارایتان باد این نعمتها! داخل بهشت شوید و جاودانه بمانید!»»از «سهل بن سعد ساعدى» نقل شده كه رسول خدا (ص) فرمود:براى بهشت هشت درب مى باشد، یك درب آن به نام (ریان) است كه از آن داخل نمى شوند مگر روزه داران و این حدیث را «بخارى و مسلم» در «صحیح» خود نقل كرده اند. امام خمینی درهای بهشت و جهنم را مربوط به اعمال انسان می‌داند و معتقد است انسان درصورتی‌که با مجاهده نفس اخلاق فاسده و شیطان درونی را از خود دور کند، مملکت وجودش محل ملائکه شده و راه سلوک برای او آسان می‌شود و صراط مستقیم انسانیت برای او روشن می‌گردد و در این صورت درهای بهشت بر او گشوده و درهای جهنم بر او بسته می‌گردد. درصورتی‌که شخص، مبتلا به گناهان است، لازم است خود را در این دنیا با آتش ندامت و توبه پاک کند در غیر این صورت درهای جهنم به روی او باز و درهای بهشت برای او بسته خواهد بود. قرآن کریم تعداد درهای جهنم را هفت عدد و درهای بهشت را هشت عدد دانسته است که عرض هر در، مسیر چهل سال است. برخی درهای بهشت و جهنم را ظهور حواس پنج‌گانه و دو حس باطنی خیال و وهم دانسته‌اند که اگر در طاعت به کار روند، در بهشت و اگر در خلاف آن باشد در جهنم خواهند بود؛ اما برای بهشت در دیگری است و آن باب قلب است. [۹]
خمینی، روح‌الله، دانشنامه امام خمینی، ج۲، ص۷۱۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.
ایشان، بر اساس اعتقاد خود که جهنم را باطن دنیا و طبیعت را متن جهنم می‌داند، معتقد است صراط همان ورود به نشئه دنیا و آغاز سیر انسان از طبیعت است که با گذر از دنیا در حقیقت از صراطی که بر جهنم است، عبور می‌کند و در آخرت، همین عبور برای همه ظهور می‌یابد. [۱۳]
خمینی، روح‌الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۳، ص۱۲۰-۱۲۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.
ایشان با استناد به روایتی درباره چگونگی عبور اولیا و مؤمنان از جهنم و رسیدن به در بهشت، معتقد است مؤمن از نورانیت عقل بهره‌مند است و به همان‌اندازه بر شعله آتش جهنم غلبه دارد و این شعله در دنیا به‌صورت غضب و شهوت است؛ زیرا گاهی مؤمن به دنیا و طبیعت آلوده می‌گردد، اما جلوه نور اولیای کامل سراسر طبیعت را مقهور حکم خود کرده وبه‌راحتیی وارد درهای بهشت می‌شوند.۲ - عدم نیاز به قفل و کلیدعدم احتیاج درهای بهشت، به قفل و کلید: •«جنت عدن مفتحة لهم الابوب:باغهاى جاویدان بهشتى كه درهایش به روى آنان گشوده است،»یعنى آن بازگشتگاه خوب، عبارت است از جنت هاى با استقرار و دائمى. و باز بودن درها به روى آنان، کنایه است از اینكه متقین هیچ مانعى از تنعم به نعمتهاى موجود در آن جنات ندارند، چون جنات براى آنها درست شده، و مال آنان است.بعضى از مفسرین گفته اند: مراد از این جمله این است كه: درها به روى ایشان باز است، و احتیاجى نیست كه پشت در بایستند، و یا حلقه در را بكوبند، تا به رویشان باز شود.بعضى دیگر گفته اند: مراد این است كه: درها بدون كلید به رویشان باز، و بدون قفل به رویشان بسته مى شود. و به هر حال این آیه و چند آیه بعد در مقام بیان" حسن ماب" است.در تفسیر «مفتحة لهم الابواب» شیخ طبرسی گفته شده: یعنى موقع رفتن به بهشت درهاى آنها را به روى خود گشوده مى یابند و نیازى به ایستادن كنار دربها ندارند.برخى گفته: یعنى احتیاجى به كلید ندارند چه اینكه آنها بدون كلید گشوده مى شوند.«حسن» گوید: اهل بهشت به دربها گویند: باز شوید گشوده شوند و بسته شوید بسته شوند.و نیز نظر برخى از تفسیر نویسان این است كه: درهاى بهشت اگر چه بسته باشند ولى ایشان ممنوع از دخول نمى باشند.و برخى گفته اند: معنى گشوده شده درها این است كه مصیر ایشان به بهشت است چنان كه گفته مى شود: هر موقع به دیدن ما آمدى در باز و بالش گذاشته شده است. ۳ - ورود فرشتگان از درهاورود فرشتگان الهی، از درهای گوناگون بر بهشتیان: •«جنت عدن یدخلونها ومن صلح من ءابآئهم وازوجهم وذریتهم والملـئکة یدخلون علیهم من کل باب:(همان) باغهاى جاویدان بهشتى كه وارد آن مى شوند؛ و همچنین پدران و همسران و فرزندان صالح آنها؛ و فرشتگان از هر درى بر آنان وارد مى گردند ...». و آنچه كه این نعمتهاى بزرگ و بى پایان را تكمیل مى سازد، این است كه فرشتگان از هر درى بر آنها وارد مى شوند. ۴ - درهای گشودهدرهای بهشت، گشوده برای پرهیزکاران: •«هـذا ذکر وان للمتقین لحسن مـاب جنت عدن مفتحة لهم الابوب:این یك یادآورى است، و براى پرهیزكاران فرجام نیكویى است،باغهاى جاویدان بهشتى كه درهایش به روى آنان گشوده است،». •«وسیق الذین اتقوا ربهم الی الجنة زمرا حتی اذا جاءوها وفتحت ابوبها...:و كسانى كه تقواى الهى پیشه كردند گروه گروه به سوى بهشت برده مى شوند؛ هنگامى كه به آن مى رسند درهاى بهشت گشوده مى شود و نگهبانان به آنان مى گویند: «سلام بر شما! گوارایتان باد این نعمتها! داخل بهشت شوید و جاودانه بمانید!»»جمله" وَ فُتِحَتْ أَبْوابُها"حالیه است، یعنى تا آنكه به بهشت مى رسند، در حالى كه درها برایشان باز شده. و منظور از جمله" خزنتها" ملائكه‌اى هستند كه موکل بر بهشتند.جالب اینكه در مورد دوزخیان مى گوید هنگامى كه به دوزخ مى رسند درهایش گشوده مى شود، ولى در مورد بهشتیان مى گوید درهایش از قبل گشوده شده، و این اشاره به احترام و اكرام خاصى است كه براى آنها قائلند، درست همانند میزبان علاقمندى كه درهاى منزل خود را پیش از ورود میهمان مى گشاید و در كنار در به انتظار او مى ایستد، فرشتگان رحمت الهى نیز همین حال را دارند. ۵ - پانویس۶ - منبع• مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۵۲۸، برگرفته از مقاله «درهای بهشت». • دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی. |